Phát biểu cảm tưởng của con gái Nguyệt Quế tại tang lễ ngày 3 tháng 3 năm 2021
Cha ôm con, nghe ấm lại nửa đời
Để tự hiểu một lời đơn giản
Con là máu, là xương, là bạn
Món quà riêng, nghĩa đất tình trời
...
Con ơi, hãy biết sống vì người
Hãy tin rằng máu vẫn hồng tươi
Hãy đến với đèn thiu ngõ chật
Để hiểu thêm vị mặn của đời.
...
CẢM XÚC VỀ BA - KỶ NIỆM VỀ BA
Đó là trích dẫn trong bài thơ CHA & CON và ... mà ba Vỵ viết tặng con gái Nguyệt Quế đây 4/1982 khi Quế gần tròn 2 tuổi. Ba ơi, con đọc và nuốt từng chữ rất nhiều lần trong nhiều năm qua, và cảm xúc luôn dâng trào mỗi lần đọc hay nhớ đến những dòng thơ này. Cảm ơn ba đã ưu ái viết tặng cho con với tất cả nỗi lòng, con thấu hiểu sâu sắc hơn từ khi được làm mẹ của bé Annabelle, cháu Ngoại của ba.
Duyên phận đẩy đưa cho con được nhiều thời gian ở bên ba - cho con nhiều an ủi hơn giờ đây nhìn lại. 18 năm đầu đời của con ở Việt Nam - đặc biệt là trong khoảng 10 tuổi-18 tuổi khi má và em Phương sang Mỹ để chữa bệnh mắt bẩm sinh cho em Phương, con và ba hủ hỉ bên nhau ở Việt Nam, tình cha con càng thêm sâu rộng, rất nhiều kỷ niệm thời thơ ấu đặc biệt với ba. Và như thế con có diễm phúc và có duyên được bước vào thế giới thi ca của ba, được gặp và biết nhiều tên tuổi lớn trong làng thơ văn Việt Nam. Nhạt nhoà trong tâm trí con vẫn còn đọng lại hình ảnh bác Bùi Giáng đến chơi và ngủ lại nhà mình mấy lần, và những lúc ba dẫn con đi bộ sang nhà bác Hiến (Joseph Huỳnh Văn) thăm bác, cũng như hôm sang dự tang lễ của bác Hiến. Và rất nhiều bữa “thâu đêm suốt sáng” với ba, nghe ba tâm sự trong cơn say, cho con từng bước cảm nhận được nỗi lòng, trắc ẩn của một người thi sĩ nhiều chiều sâu sống đời thi sĩ lẫn sống trải nghiệm đời thường là thế nào.
Và thời gian cứ trôi, cứ trôi. Giờ nhìn lại con giật mình, vậy là ba sang Mỹ gần 20 năm rồi ư? Con buồn và có phần ăn năn khi nhiều năm trước con tập trung phấn đấu cho hoài bão sự nghiệp của riêng mình. Con theo bước chân ba rời xa gia đình ở tiểu bang khác trải nghiệm cuộc sống tự lập tự thân. Con ít khi gần gũi thăm hỏi ba, một số tin nhắn emails của ba con đọc qua để trong lòng mà vô tâm không nhắn trả lời lại, con xin lỗi ba, xin lỗi đã làm ba buồn vì sau này con mới biết ba trông lắm sự trả lời, và sự gọi điện hỏi thăm của con. Trong tâm trí con ba luôn là một người rất mạnh mẽ và nghị lực, đầy bản lĩnh, khó khăn thử thách gì trong cuộc sống con thấy ba cũng vượt qua được hết, và có lẽ vì vậy trước đây con không có được sự tinh tế tỉ mỉ việc thăm hỏi chăm lo cho ba, ít khi gọi điện cho ba, cứ tự nhủ khi nào sang Cali rồi sẽ gặp được ba thôi, gọi điện hẹn gặp ba lúc nào cũng được cả mà. Con vui lắm khi dọn từ Seattle về Cali đây cuối năm 2015 ở gần ba má. Con có dịp gặp ba nhiều hơn, hầu như là mỗi tuần hay mỗi 2 tuần. Ba thích nhất là hẹn đi ăn hay uống cà phê ở quán Gypsy và quán Song Long, thỉnh thoảng con vinh dự được gặp các cô chú bạn thân của ba ở đây. Con vui thấy ba có nhiều bạn xung quanh, ba vui hào hứng kể về việc tập trung làm thơ, sắp in thơ, và con trân trọng những tập thơ được ba ký tặng. Con đâu biết ba cũng phải lam lũ làm một số công việc chân tay cực nhọc cho cuộc sống đời thường, ba không hề than vãn gì với con hết. Một số lần gọi hẹn gặp, ba nói ba bận không gặp được, con cũng ngây thơ nghĩ ba bận, tôn trọng không có hỏi tới. Con đâu biết phần lớn là những lúc ba bệnh cảm, hay ho, hay thấy trong người không khoẻ không ra gặp con được. Ba không muốn làm phiền đến chúng con, không muốn chúng con lo lắng vì ba nên không lên tiếng về những cực khổ khó nhọc ba trải qua, ba hứng chịu hết.
Và wake up call cuộc gọi đánh thức đến với con ít ngày trước Giáng Sinh năm 2017. Con nhận được một cú phone của 1 số phone lạ không có trong Contact List. Nghĩ là có thể phone quảng cáo nhưng con vẫn bắt. Đầu dây bên kia báo ba đang trong ICU của bệnh viện, vừa qua cấp cứu đặt ống thông tim buổi sáng trong trường hợp “ngàn cân treo sợi tóc” vì tim bị nghẽn nhiều, có chỗ lên đến 98-99%. Con nghe mà lùng bùng, run rẩy thay đồ chạy đến bệnh viện, hớt hải theo sự chỉ dẫn chạy đi tìm phòng ICU ba đang nằm. Khi đến thì ba vẫn còn hôn mê, con nước mắt rơi lã chã run rẩy đến cầm tay ba, không biết phải làm gì, hỏi gì với bác sĩ y tá. Con cứ ngồi đó chết trân nhìn ba hôn mê, ăn năn hối hận vô cùng sao mình vô tâm không tinh ý nhận ra được ba mệt nhiều trong thời gian qua, mặc dù có thoáng để ý ba sắc diện không được tốt như lúc trước. Con ngồi đó nhìn ba và cầu xin ơn trên thương xót, xin ơn trên cho con có cơ hội chăm sóc ba để đền bù, cho ba ở lại thế gian này thêm chút nữa để hoàn thành nhiều tâm nguyện của ba còn đang dang dở. Và lời cầu xin đó được đáp trả vào lúc ấy. Con hơn bao giờ hết trân quý từng giây phút có ba trong cuộc sống, và có diễm phúc được sát cánh cùng ba qua 2 cuộc đại phẩu mổ tim vô vàn hiểm nguy - liên tục nhiều ngày thay phiên cùng em Phương ở sát bên ba 24/7 - ngủ đêm ở bệnh viện với ba. Nối tiếp sau đó là 2 năm với vô số lần cấp cứu, ra vô bệnh viện, rất nhiều lần ra vào chỗ điều dưỡng phục hồi rehab sau khi xuất viện, và rất rất rất nhiều lần chở ba đi xét nghiệm, đi khám bác sĩ. Nhiều lần ba buồn nói với con ba làm phiền con quá, thương con cực khổ lo cho ba, ba sorry con ba là gánh nặng cho con. Con cứ nói hoài với ba, xin ba làm ơn đừng buồn nghĩ ba là gánh nặng cho con vì con không hề nghĩ như vậy, con vui hạnh phúc và cảm tạ ơn trên cho con có dịp chăm lo cho ba, có được cơ hội báo hiếu phần nào cho ba. Quý báu lắm còn ba má trên đời này với chúng con. Con vui buồn pha trộn mỗi khi đến thăm ba ở chỗ assisted living chăm sóc người lớn tuổi nơi ba ở sau khi mổ tim, nhiều lúc đến thăm ba mệt nằm ngủ con ngồi bên giường nhìn ba mà thấy lòng ấm áp, cảm tạ ơn trên. Những lúc khác đến thấy ba đã ra phía trước ngồi rồi, ba nói ba ngồi phơi nắng và đợi con luôn. Đi từ xa thấy bóng dáng nhỏ bé của ba ngồi đó mà con ứa nước mắt, hình ảnh cuộc sống buồn cô quạnh rất hiếm ai chấp nhận sống được trong môi trường như vậy một cách tỉnh táo như ba.
Năm 2020 vừa qua sau Tết đại dịch ập đến, con buồn lo cho ba nhiều, con trông lắm đến ngày có hẹn bác sĩ để có dịp được đến thăm ba và được phép chở ba ra ngoài 1 tí, dù là đến chỗ khám bác sĩ. Và mỗi tối cơm nước xong là con gọi Facetime thăm ba - việc ấy nhanh chóng trở thành một thói quen quán tính của con, là giờ phút vui con trông chờ trong ngày, ba luôn vui cười, ba vui nuốt từng giây phút nhìn thấy cháu Ngoại Annabelle qua màn hình phone, thấy bé từ lúc nhỏ chỉ nằm đó cho đến khi lớn chập chững bước đi và gần đây là thấy bé hiếu động chạy tới chạy lui trong lúc con nói chuyện với ba. Ba rất thích khi thấy bé giơ tay ra sờ mặt sờ râu ông Ngoại qua màn hình phone. Con vui cảm động nhiều khi có thể đưa bé đến thăm ông Ngoại hôm đầu tháng 12 vừa rồi, ba ôm bé vào lòng ít phút, hôn lên trán bé và khi ấy con cảm nhận được dòng thơ ở trên được viết lại “ông ôm con nghe ấm lại cả đời”. Con nói ba sẽ đưa bé trở lại thăm ông Ngoại vào lúc Giáng Sinh hay Tết Tây, ba vui lắm nhưng sau đó nhắn con hãy khoan vì còn dịch nguy hiểm cho bé, ba nhìn thấy chúng con qua Facetime mỗi tối là được rồi. Con vui thấy ba sức khoẻ dần được ổn định trở lại, gần nhất là mổ mắt cườm thành công tháng 9 & tháng 10 năm ngoái, con vui nghĩ “qua cơn bỉ cực đến hồi thái lai”.
Ba ơi, dẫu biết sanh ly tử biệt là điều không thể tránh khỏi trên thế gian này, đến nay con vẫn bàng hoàng ngỡ ngàng trước sự ra đi rất đột ngột này của ba, khi ba đang ở tâm thái tốt lạc quan cho những sáng tác tiếp theo, cũng như hào hứng chuẩn bị cho chuyến về VN thăm bà Nội và gia đình ở quê nhà sắp tới sau mùa dịch, “qua cơn bỉ cực, đến hồi thái lai.” 4 tuần cuối ba ở ICU hôm nào em Phương và con cũng ra chùa thắp nhang cho ông bà và lạy Phật, thành tâm cầu nguyện ơn trên lần nữa thương xót. Và lần này ơn trên có sắp đặt khác cho ba và gia đình mình, ơn trên đã gọi ba trở về :(. Giờ đây con được thấm hiểu hơn nỗi đau nỗi buồn mất đấng sinh thành, mất ba là như thế nào. Ba mất ông Nội khi chỉ mới 14 tuổi, con có diễm phúc hơn, 40 tuổi mới mồ côi cha. Đau buồn, nhưng con hiểu mọi việc xảy ra đều có lý do của nó, tôn trọng sự sắp đặt của ơn trên. Và đôi khi yêu thương một người là phải để cho người ấy ra đi thanh thản, cho họ đạt thành sứ mệnh của họ. Yêu thương một người là tận tâm giúp cho người ấy làm tròn tâm nguyện của họ. Sinh tử xoay vần là vòng tròn của cuộc sống, hiểu và đón nhận nó khi thời khắc đến.
Con mãi thương nhớ về ba là một người cha và một nhà thơ vĩ đại.
BÀI HỌC CUỘC SỐNG TỪ BA
Cảm ơn ba qua cuộc đời vô vàn thăng trầm của mình đã dạy cho con cảm hiểu được những điều chính sau.
1. Tình máu mủ ruột thịt thiêng liêng. tình phụ tử kỳ diệu luôn trường tồn vững mạnh qua dòng chảy của thời gian, qua rất nhiều biến chuyển thay đổi của dòng đời. Tình yêu thương vô điều kiện giữa cha & con.
2. Cuộc đời rất vô thường, chớp mắt thôi có thể không còn nữa ở bên mình. Trân quý người thương yêu bên cạnh mình, nói lời yêu thương, thể hiện sự quan tâm của mình để có thể luôn vun đắp những kỷ niệm đẹp về nhau và không phải ăn năn hối tiếc “giá như, ước gì” sau này.
3. Tha thứ cho kẻ khác, và tha thứ cho chính mình. Chúng ta ít nhiều gì ai cũng phạm lỗi lầm. Tha thứ để tự cởi trói cho chính mình, mở lòng mình ra, lòng mình được thanh thản, được an lạc. Người hạnh phúc là người biết buông bỏ những gánh nặng, ưu phiền để tâm nhẹ tựa thinh không, và tận cùng của niềm vui chính là buông bỏ và tha thứ. Buông bỏ không phán xét người khác. Mỗi người một cảnh ngộ, trải nghiệm cuộc sống. Có những việc thậm chí người trong cuộc còn chưa hiểu được hết các tầng sâu trong đó, mỗi người hiểu và cảm nhận khác nhau theo góc cạnh và lăng kính của họ ...
4. Chịu đánh đổi và dũng cảm đón nhận cái giá phải trả khi đeo đuổi mơ ước, hoài bão của mình.
5. Mình hiện hữu trên cõi đời này là có sứ mệnh. Cầu sinh không phải vì ham sống sợ chết mà để làm được gì trên trần thế này? Đóng góp giá trị gì cho người xung quanh mình, cho nhân loại, cho thế giới? Với ba là những vầng thơ để đời, âm vọng mãi.
Con thấy mình may mắn và tự hào là con gái của ba. Mãi thương nhớ ba. Yên nghỉ ba nhé . Fathers and daughters never say goodbye. Cha & con gái không bao giờ nói lời vĩnh biệt. Con giờ có thể gặp và trò chuyện với ba bất cứ lúc nào rồi, ba sẽ luôn mãi trong tim của con. Cầu mong hương hồn ba sớm phiêu du miền cực lạc
LỜI KẾT
Cả một đời phiêu bạt, nhiều cơ cực, nhiều nỗi buồn sâu thẫm, giờ ba có thể thật sự yên nghỉ thảnh thơi rồi, tự do chu du bốn bể. Ba an tâm về chúng con nhé, chúng con sẽ luôn phấn đấu sống tốt, và sống có ý nghĩa hơn. Cầu mong ba sớm được siêu sanh về cõi Phật. Con mong rằng sẽ có duyên được hội ngộ với ba sau này. Thương kính ba thật nhiều. Con Nguyệt Quế!
